Krztusiec wraca? Czas pomyśleć o szczepieniu przypominającym

Krztusiec: choroba, która wciąż nie zniknęła

Krztusiec to zakażenie bakteryjne wywołane przez Bordetella pertussis i przenosi się drogą kropelkową. Choroba jest wyjątkowo zakaźna, a jedna osoba chora może zarazić nawet kilkanaście innych. U dorosłych i seniorów często ma nietypowy przebieg, ponieważ nie zawsze towarzyszy jej charakterystyczny, „piskliwy” kaszel. Zdarza się, że objawy przypominają zwykłe przeziębienie: łagodny kaszel, chrypka, zmęczenie czy stan podgorączkowy. To sprawia, że choroba bywa długo nierozpoznana, a zakażony nieświadomie zaraża innych, w tym dzieci i osoby z obniżoną odpornością.

Krztusiec przebiega w kilku fazach. Po okresie kataralnym, przypominającym infekcję wirusową, następuje etap kaszlu uporczywego, męczącego, trwającego tygodniami. U seniorów taki kaszel może prowadzić do poważnych problemów: złamań żeber, bezsenności, omdleń, a nawet zaburzeń rytmu serca. W skrajnych przypadkach dochodzi do zapalenia płuc lub niewydolności oddechowej. Z powodu osłabionego układu odpornościowego i często współistniejących chorób, przebieg krztuśca u osób starszych jest znacznie cięższy niż u dzieci.

Dlaczego odporność na krztusiec z wiekiem zanika?

Szczepienia przeciwko krztuścowi są obowiązkowe w dzieciństwie i młodości, ale ochrona, jaką dają, nie jest trwała. Odporność utrzymuje się średnio od 5 do 10 lat, a następnie stopniowo maleje. To oznacza, że osoby dorosłe, które nie przyjęły dawki przypominającej, są narażone na zakażenie. U seniorów dodatkowym czynnikiem ryzyka jest naturalne osłabienie układu immunologicznego.

Wielu dorosłych nie zdaje sobie sprawy, że może zachorować na krztusiec, bo choroba kojarzy się głównie z okresem dzieciństwa. Tymczasem to właśnie dorośli stanowią główne źródło zakażeń dla niemowląt, które jeszcze nie są w pełni zaszczepione. Dlatego lekarze zalecają, aby każda osoba dorosła przyjmowała szczepienie przypominające co 10 lat, najlepiej w formie preparatu łączonego, czyli szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi.

Przebieg szczepienia przypominającego i bezpieczeństwo dla seniorów

Szczepienie przypominające przeciwko krztuścowi jest zalecane wszystkim dorosłym, a szczególnie osobom po 60. roku życia. Dawkę przypominającą można przyjąć niezależnie od wcześniejszego szczepienia przeciw tężcowi czy błonicy i wystarczy, że od ostatniej dawki upłynęło co najmniej 10 lat. Preparat podaje się domięśniowo, zazwyczaj w ramię, a cała procedura trwa kilka minut. Po szczepieniu może wystąpić jedynie krótkotrwały ból w miejscu wkłucia, lekki obrzęk lub stan podgorączkowy. Objawy te ustępują samoistnie i nie stanowią przeciwwskazania do dalszej aktywności.

Szczepionka jest dobrze tolerowana przez seniorów, również tych z chorobami przewlekłymi. Warto jednak przed szczepieniem skonsultować się z lekarzem, który oceni aktualny stan zdrowia i dobierze odpowiedni termin. Dla osób z obniżoną odpornością szczepienie jest wręcz szczególnie wskazane, ponieważ chroni przed ciężkim przebiegiem choroby i ryzykiem powikłań, takich jak zapalenie oskrzeli, płuc czy nawet utrata przytomności podczas napadów kaszlu.

Dlaczego krztusiec znów się pojawia?

Powrót krztuśca w ostatnich latach to efekt kilku czynników.

• Po pierwsze odporność populacyjna maleje, ponieważ wiele dorosłych osób nie przyjmuje dawek przypominających.
• Po drugie bakterie Bordetella pertussis ewoluują, co sprawia, że choroba może występować nawet u osób wcześniej szczepionych, jeśli ich odporność osłabła.
• Po trzecie większa świadomość lekarzy i lepsza diagnostyka sprawiają, że przypadków jest więcej wykrywanych niż dawniej. To jednak nie znaczy, że choroba jest mniej groźna, a wręcz przeciwnie, jej powikłania u seniorów mogą być bardzo poważne.

Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, liczba zachorowań na krztusiec w Polsce od kilku lat utrzymuje się na poziomie kilku tysięcy rocznie. Eksperci zwracają uwagę, że rzeczywista liczba przypadków może być znacznie wyższa, ponieważ choroba często przebiega łagodnie i nie jest diagnozowana. Dlatego tak istotne jest, by seniorzy traktowali szczepienia przypominające jako element profilaktyki, podobnie jak szczepienia przeciw grypie czy pneumokokom. To prosty krok, który może zapobiec poważnym komplikacjom zdrowotnym i pomóc chronić siebie oraz bliskich przed niepotrzebnym ryzykiem.