Jak uniknąć oszustw telefonicznych i internetowych? Poradnik bezpieczeństwa

Jak działają oszuści?

Oszuści stale zmieniają swoje sposoby działania, ale cel mają jeden - zdobyć pieniądze lub dane osobowe. Najczęściej dzwonią, podając się za policjanta, urzędnika, pracownika banku czy bliską osobę. Klasyczny przykład to tzw. metoda „na wnuczka” lub „na policjanta”, w której przestępcy proszą o pilną pomoc finansową lub przekazanie pieniędzy „funkcjonariuszowi”. Często działają pod presją czasu, aby uniemożliwić spokojną analizę sytuacji.

W sieci popularne są z kolei fałszywe e-maile i SMS-y z prośbą o kliknięcie w link lub dopłatę do przesyłki. Takie wiadomości wyglądają bardzo wiarygodnie, bo zawierają logo znanych firm. Po kliknięciu w link ofiara trafia na fałszywą stronę, gdzie może ujawnić dane logowania do banku lub karty płatniczej. Seniorzy powinni pamiętać, że żadna instytucja publiczna czy bank nie prosi telefonicznie ani mailowo o podanie haseł, numerów kart czy kodów BLIK.

Zasady bezpieczeństwa podczas rozmów telefonicznych i korzystania z Internetu

Najważniejsza zasada to zachować spokój i nie działać pod wpływem emocji. Jeśli ktoś dzwoni z prośbą o pieniądze lub dane, najlepiej zakończyć rozmowę i oddzwonić na oficjalny numer instytucji (np. policji, banku, przychodni). Nigdy nie wolno przekazywać obcym osobom informacji o oszczędnościach, numerze konta ani danych dowodu osobistego.

Podczas korzystania z Internetu należy zwracać uwagę na adres stron, ponieważ prawdziwe strony banków i urzędów zawsze zaczynają się od „https://”. Warto też regularnie aktualizować komputer i telefon, by chronić się przed wirusami i złośliwym oprogramowaniem. Hasła do konta czy poczty powinny być trudne do odgadnięcia i różne dla każdej usługi. Seniorzy mogą zapisywać je w bezpiecznym notesie, ale nie na kartce przy komputerze. Dobrą praktyką jest również korzystanie z dwuetapowego logowania, ponieważ nawet jeśli ktoś pozna hasło, nie zaloguje się bez dodatkowego kodu.

Jak rozpoznać fałszywe wiadomości i strony internetowe?

Cyberprzestępcy są coraz bardziej pomysłowi, a ich wiadomości często wyglądają profesjonalnie i wzbudzają zaufanie. Na co więc zwracać uwagę?

• Po pierwsze, na błędy językowe, ponieważ oszuści często korzystają z automatycznych tłumaczeń.
• Po drugie, na podejrzane linki i adresy e-mail. Jeśli adres nie kończy się oficjalną domeną (np. .gov.pl lub .bank.pl), prawdopodobnie to oszustwo.
• Po trzecie fałszywe strony często mają niemal identyczny wygląd jak oryginalne, ale różnią się szczegółami, np. literówką w nazwie lub brakiem zabezpieczeń (symbol kłódki przy adresie).

Warto nauczyć się także, jak weryfikować nadawcę wiadomości: wystarczy kliknąć w nazwę nadawcy, by zobaczyć prawdziwy adres e-mail. Jeśli coś wydaje się podejrzane, lepiej nie klikać w linki ani nie otwierać załączników. Oszuści mogą w ten sposób zainstalować wirusa na urządzeniu lub przejąć kontrolę nad kontem.

Co robić, gdy podejrzewamy próbę oszustwa lub padliśmy ofiarą przestępstwa?

Jeśli senior podejrzewa, że ktoś próbował go oszukać, powinien jak najszybciej poinformować o tym rodzinę i zgłosić sprawę na policję. W przypadku ujawnienia danych bankowych lub kodów dostępu należy niezwłocznie skontaktować się z bankiem i zablokować dostęp do konta. Lepiej zgłosić fałszywe połączenie nawet wtedy, gdy nie doszło do utraty pieniędzy, ponieważ pozwoli to ostrzec innych.

Ważne jest również wsparcie bliskich. Rodzina może pomóc seniorowi zainstalować oprogramowanie zabezpieczające, ustawić limity transakcji w banku czy włączyć powiadomienia o próbach logowania. Warto też regularnie rozmawiać o nowych metodach oszustw, ponieważ przestępcy stale zmieniają swoje sposoby działania, dlatego czujność trzeba utrzymywać przez cały czas. Świadomość i ostrożność to najlepsza tarcza ochronna przed utratą pieniędzy i danych.