Żelazo i ferrytyna. Kiedy suplementacja jest konieczna?

Dlaczego poziom żelaza i ferrytyny ma znaczenie po 60. roku życia?

Po 60. roku życia organizm wolniej wchłania składniki odżywcze, w tym żelazo – pierwiastek kluczowy dla produkcji czerwonych krwinek i transportu tlenu. Jego niedobór może prowadzić do niedokrwistości, która u seniorów bywa szczególnie groźna. Warto wiedzieć, że sam poziom żelaza w surowicy nie mówi wszystkiego – dopiero oznaczenie ferrytyny, czyli białka magazynującego żelazo, pozwala ocenić rzeczywisty stan zapasów w organizmie.

Niski poziom ferrytyny może wskazywać na przewlekłe niedobory jeszcze zanim pojawi się anemia. Regularna kontrola tych parametrów to ważny element profilaktyki zdrowotnej osób starszych – zwłaszcza w przypadku przewlekłego zmęczenia, utraty apetytu czy infekcji.

Objawy niedoboru żelaza, które łatwo przeoczyć

Niedobór żelaza często rozwija się powoli, a jego objawy bywają bagatelizowane – zwłaszcza u seniorów, gdzie osłabienie czy brak energii są uznawane za „naturalne”. Tymczasem warto zwrócić uwagę na objawy takie jak bladość skóry, zawroty głowy, bóle głowy, duszność przy wysiłku, kołatanie serca czy łamliwość paznokci.

U kobiet po menopauzie i mężczyzn po 60. roku życia objawy anemii mogą też przybierać nietypową formę – np. pogorszenie pamięci czy senności. Nieleczony niedobór żelaza wpływa nie tylko na samopoczucie, ale także na funkcje poznawcze, odporność i ryzyko upadków. Dlatego przy długotrwałych objawach warto poprosić lekarza o skierowanie na badania. Wczesne wykrycie niedoboru to szansa na skuteczne i bezpieczne leczenie.

Badania, które warto wykonać przed suplementacją

Choć suplementy żelaza są dostępne bez recepty, nie powinny być przyjmowane bez wcześniejszych badań. Zbyt duża ilość żelaza może prowadzić do uszkodzeń narządów, szczególnie wątroby. Zanim więc sięgniesz po tabletki, warto wykonać morfologię krwi, poziom żelaza, ferrytyny, transferyny oraz wskaźnik nasycenia transferyny. Tylko pełny obraz tych parametrów pozwala lekarzowi ocenić, czy niedobór rzeczywiście występuje i jaka forma suplementacji będzie najskuteczniejsza.

Dodatkowo w przypadku przewlekłych chorób układu pokarmowego, lekarz może zlecić dalszą diagnostykę – np. w kierunku krwawień z przewodu pokarmowego. Badania są szybkie, tanie i nieinwazyjne, a mogą uchronić przed poważnymi skutkami nieprawidłowego leczenia. Warto je robić profilaktycznie raz do roku.

Kiedy suplementacja żelaza jest konieczna i jak ją bezpiecznie prowadzić?

Suplementacja żelaza powinna być wdrażana wyłącznie po konsultacji z lekarzem i na podstawie wyników badań. W przypadku potwierdzonego niedoboru żelaza i/lub ferrytyny, lekarz dobiera odpowiednią dawkę i formę preparatu – najlepiej taką, która jest dobrze tolerowana przez układ pokarmowy seniora.

Najczęściej stosuje się żelazo doustne w tabletkach lub kapsułkach, ale w przypadku poważnych niedoborów możliwe są też formy dożylne. Kluczowe jest przestrzeganie zaleceń – żelazo należy przyjmować na czczo lub między posiłkami, z witaminą C, która zwiększa jego wchłanianie. Należy unikać jednoczesnego spożywania kawy, herbaty i nabiału. Suplementacja nie powinna trwać dłużej niż to konieczne – nadmiar żelaza może być szkodliwy.