Ustalony rytm dnia to jeden z najważniejszych elementów higieny snu. Organizm osób starszych reaguje wyjątkowo dobrze na regularność, a stałe godziny kładzenia się spać i wstawania pomagają zsynchronizować wewnętrzny zegar biologiczny. Warto unikać drzemek w ciągu dnia, szczególnie późnym popołudniem, ponieważ mogą one utrudniać zaśnięcie wieczorem.
Korzystne są natomiast relaksujące rytuały przed snem: ciepła kąpiel, czytanie lekkiej książki czy spokojna muzyka. Seniorzy powinni też ograniczyć ekspozycję na ekrany telewizora, smartfona czy tabletu, ponieważ światło niebieskie zaburza wydzielanie melatoniny, hormonu odpowiedzialnego za senność. Dobrym zwyczajem jest także lekkostrawna kolacja na 2-3 godziny przed snem i unikanie kofeiny czy alkoholu wieczorem.
Otoczenie, w którym śpimy, ma ogromne znaczenie dla jakości snu. Sypialnia powinna być miejscem kojarzącym się wyłącznie z odpoczynkiem i dobrze, by nie znajdował się w niej telewizor ani komputer. Ważna jest odpowiednia temperatura: optymalnie 18-20 stopni Celsjusza, z możliwością przewietrzenia pokoju przed snem. Seniorzy często mają większą wrażliwość na hałasy, dlatego warto zadbać o wyciszenie otoczenia, np. stosując zasłony zaciemniające czy stopery do uszu.
Istotny jest także wybór materaca i poduszki, zbyt twarde mogą powodować bóle pleców, a zbyt miękkie utrudniają prawidłowe ułożenie kręgosłupa. Świeża pościel z naturalnych materiałów poprawia komfort, a dobrze dobrane oświetlenie, np. delikatna lampka nocna, ułatwia poruszanie się po sypialni wieczorem bez ryzyka upadku.
Pozycja, w której śpimy, ma wpływ nie tylko na komfort, ale również na zdrowie. Wiele osób starszych cierpi na dolegliwości bólowe kręgosłupa, stawów czy refluks żołądkowo-przełykowy. Spanie na plecach z lekkim uniesieniem głowy może zmniejszać ryzyko zgagi i poprawiać oddychanie, co ma znaczenie przy bezdechu sennym.
Z kolei spanie na boku, zwłaszcza na lewym, wspiera pracę serca i układu krążenia, a także ułatwia trawienie. W tej pozycji warto używać poduszki między kolanami, aby odciążyć stawy biodrowe i kręgosłup lędźwiowy. Mniej zalecane jest spanie na brzuchu, które obciąża kark i dolną część pleców. Ważne, by znaleźć pozycję, w której ciało odpoczywa, a senior budzi się bez sztywności i bólu.
Jeśli mimo stosowania zasad higieny snu senior nadal doświadcza przewlekłej bezsenności, częstych wybudzeń lub nadmiernej senności w ciągu dnia, warto zgłosić się do lekarza. Zaburzenia snu mogą być objawem innych chorób, takich jak depresja, choroby tarczycy, przewlekły ból czy bezdech senny.
Konsultacja pozwala ustalić przyczynę problemów i dobrać odpowiednie metody leczenia. Nie należy bagatelizować problemów ze snem, bo mają one wpływ na zdrowie całego organizmu: zwiększają ryzyko upadków, pogarszają pamięć i koncentrację, a także mogą osłabiać odporność. Regularna opieka medyczna i świadome dbanie o sen pozwalają seniorom zachować lepszą jakość życia.