Długotrwałe siedzenie znacząco zwiększa ryzyko chorób przewlekłych, zwłaszcza u osób po 60. roku życia. Brak ruchu wpływa negatywnie na układ sercowo-naczyniowy, zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2, nadciśnienia i miażdżycy. Zmniejsza się również masa mięśniowa, co może prowadzić do osłabienia, problemów z równowagą i częstszych upadków.
Siedzący tryb życia zaburza również perystaltykę jelit, powodując zaparcia i problemy trawienne. Rzadko wspomina się o jego wpływie na zdrowie psychiczne – brak aktywności sprzyja apatii, pogorszeniu nastroju, a nawet depresji. Nawet osoby z ograniczoną sprawnością powinny unikać bezruchu – już krótkie przerwy w siedzeniu i niewielkie dawki ruchu przynoszą wymierne korzyści zdrowotne.
Zwiększenie codziennej aktywności nie wymaga siłowni ani profesjonalnego sprzętu. Wystarczy świadomie wprowadzać drobne zmiany – wstawać co godzinę, rozciągać się, wykonywać kilka prostych ćwiczeń przy krześle lub spacerować po mieszkaniu. Dobrym nawykiem jest chodzenie po schodach zamiast korzystania z windy.
W domu można ćwiczyć z lekkimi butelkami wody lub używać gum oporowych. Na zewnątrz warto wybierać się na regularne spacery – nawet 15 minut dziennie wpływa pozytywnie na układ krążenia i poprawia nastrój. Dla większej motywacji można dołączyć do grupy nordic walking, zajęć w domu kultury lub spacerować z sąsiadem. Ruch ma być prosty, regularny i dostosowany do możliwości – liczy się każdy krok.
Rozpoczynając aktywność po dłuższej przerwie, należy zachować ostrożność. Najważniejsze to zacząć powoli i dostosować intensywność do własnej kondycji oraz ewentualnych chorób przewlekłych. Wskazane są ćwiczenia niskiego ryzyka – spacer, marsz, jazda na rowerze stacjonarnym, ćwiczenia rozciągające czy aqua aerobik.
Przed podjęciem aktywności warto skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza przy problemach z sercem, stawami lub układem oddechowym. Ćwiczenia powinny być poprzedzone krótką rozgrzewką i zakończone rozluźnieniem mięśni. Istotna jest także odpowiednia odzież, obuwie oraz nawodnienie. Dobrze jest ustalić plan tygodniowy i zapisywać aktywność – to pomaga w utrzymaniu regularności i motywuje do dalszych działań.
Motywacja do ruchu u osób starszych często maleje z powodu zmęczenia, braku towarzystwa lub niskiego nastroju. Dlatego kluczem jest znalezienie przyjemnej formy aktywności – takiej, która sprawia radość i nie kojarzy się z obowiązkiem. Dla jednych będzie to taniec, dla innych codzienny spacer z psem.
Pomocne jest wyznaczenie stałej pory ćwiczeń i traktowanie ich jak codziennego rytuału. Warto też monitorować postępy – np. zapisywać liczbę kroków lub czas trwania aktywności. Pozytywne wzmocnienie, wsparcie bliskich i małe nagrody (np. za tydzień regularnych ćwiczeń) pomagają utrzymać motywację. Regularny ruch nie musi być intensywny – najważniejsze, aby był systematyczny.