Obrzęki nóg u osób starszych. Układ krążenia czy coś więcej?

Dlaczego seniorom puchną nogi?

Obrzęki nóg u osób starszych to dość powszechna dolegliwość, jednak ich przyczyn może być wiele. Najczęściej wynikają z niewydolności żylnej – kiedy krew z dolnych partii ciała nie wraca sprawnie do serca i gromadzi się w tkankach. Częstą przyczyną jest też niewydolność serca, zwłaszcza jeśli obrzęki pojawiają się symetrycznie i nasilają wieczorem.

U niektórych seniorów opuchlizna może być efektem osłabionej pracy nerek lub wątroby – wtedy towarzyszy jej również ogólne osłabienie, utrata apetytu lub zmiana koloru skóry. Nie można zapominać o roli leków – niektóre środki, np. na nadciśnienie czy cukrzycę, mogą powodować zatrzymanie wody w organizmie. Obrzęki mogą mieć także związek z chorobami układu limfatycznego lub reakcją zapalną. Dlatego tak ważne jest, by nie lekceważyć tego objawu i ustalić jego źródło.

Objawy towarzyszące, których nie wolno ignorować

Nie każdy obrzęk nóg u seniora wymaga pilnej interwencji, ale są objawy, które powinny natychmiast wzbudzić niepokój. Jeśli opuchlizna pojawia się nagle, tylko w jednej nodze, jest twarda, bolesna lub towarzyszy jej zaczerwienienie i uczucie ciepła – może to wskazywać na zakrzepicę żylną. Inne niepokojące objawy to duszność, ucisk w klatce piersiowej, przyspieszone tętno – które mogą świadczyć o zaostrzeniu niewydolności serca lub zatorowości płucnej.

Gdy obrzękom towarzyszy gorączka, ból mięśni lub stawów, należy podejrzewać infekcję lub stan zapalny. Opuchnięte nogi w połączeniu z żółtaczką, wodobrzuszem lub nudnościami mogą być objawem problemów z wątrobą. W przypadku długotrwałych obrzęków, które nie ustępują mimo odpoczynku, warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem – także w ramach teleporady, która pozwala szybko omówić objawy i zaplanować dalsze kroki diagnostyczne.

Kiedy wystarczy odpoczynek, a kiedy potrzebna konsultacja?

Niektóre obrzęki nóg u osób starszych można złagodzić odpoczynkiem, uniesieniem nóg czy zmianą pozycji ciała. Jednak jeśli obrzęk nie ustępuje lub pojawia się regularnie, konieczna jest diagnostyka lekarska. Podczas konsultacji lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad, oceni objawy i może zlecić badania: morfologię, poziom elektrolitów, parametry nerek i wątroby, echo serca czy USG dopplerowskie żył kończyn dolnych.

Leczenie zależy od przyczyny – w przypadku niewydolności żylnej pomocne są preparaty poprawiające krążenie i pończochy uciskowe, przy niewydolności serca czy nerek – leki moczopędne. W razie podejrzenia zakrzepicy potrzebne jest natychmiastowe wdrożenie leczenia przeciwzakrzepowego.

Jak dbać o nogi na co dzień, by zmniejszyć ryzyko obrzęków?

Codzienna profilaktyka ma ogromne znaczenie w zapobieganiu obrzękom nóg u seniorów.

• Kluczowe jest unikanie długiego siedzenia lub stania – warto regularnie zmieniać pozycję, wykonywać proste ćwiczenia nóg, a także unosić je do góry podczas odpoczynku.
• Ruch to najlepszy sposób na pobudzenie krążenia – spacery, gimnastyka w domu czy ćwiczenia w wodzie są bezpieczne i skuteczne,
• Istotna jest także odpowiednia dieta – uboga w sól (która sprzyja zatrzymywaniu wody) i bogata w produkty wspomagające układ krążenia: warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste, ryby.
• Warto zadbać o nawodnienie organizmu i unikać alkoholu.

W przypadku problemów z żyłami zalecane są przez lekarzy również pończochy lub podkolanówki uciskowe – zakładane rano, przed pojawieniem się opuchlizny. Regularne kontrole lekarskie, nawet online, pomagają wcześnie reagować na niepokojące zmiany i dostosować plan profilaktyki do stanu zdrowia seniora.